Het belang van een goede woordenschat 
De woordenschat van een kind zijn alle woorden die het kind actief en passief kent en die hij nodig heeft om effectief met zijn omgeving te kunnen communiceren. Woordenschat is het beschikken over dagelijkse woordkennis, maar ook kennis over de wereld. Je blijft je leven lang nieuwe woorden leren. Je hebt een goede woordenschat nodig om te begrijpen wat je hoort, te kunnen spreken, te begrijpen wat je leest en om te kunnen schrijven. Woordenschat komt dus terug in alle aspecten van de taal en is essentieel voor succes op school. 

Eén van de belangrijkste onderdelen van de mondelinge taalontwikkeling is het verwerven van een goede woordenschat. Ook bij de (vroege) leesontwikkeling speelt een goede woordenschat een belangrijke rol. Een grote woordenschat levert een positieve bijdrage aan het toekomstig reken- en leesonderwijs. 

Kinderen leren in het algemeen de betekenis van de meeste woorden op een indirecte manier, door bijvoorbeeld gesprekken te voeren, televisie te kijken of te lezen. Dit geldt met name tot ongeveer het zesde levensjaar. Jonge kinderen leren vooral woorden door interactie met ouders/ verzorgers en andere mensen in de omgeving. Een taalrijke thuisomgeving is dus erg belangrijk. Wanneer een kind leert lezen, worden de gelezen woorden opgeslagen bij de aanwezige woorden die door de dagelijkse interacties zijn opgedaan. Vanaf groep 5 neemt de woordenschat vooral toe door het onderwijs in de kennisgebieden en de hoeveelheid lezen. De woordenschat van kinderen die veel lezen is in het algemeen vier keer zo groot dan die van kinderen die nauwelijks lezen. 

Hoe worden woorden aangeleerd?  
Er zijn twee manieren om nieuwe woorden te leren. Het incidenteel leren is het natuurlijke proces om nieuwe woorden te leren. Het intentioneel leren is het schoolse leren. Taal is overal om je heen: in een gesprek, op de televisie, in boeken, in liedjes, ga zo maar door. Niet altijd ken je alle woorden die je hoort of leest. Als je de meeste woorden kent, lukt het vaak wel om het onbekende woord te begrijpen. Op deze manier leer je nieuwe woorden bij. De kennis van woorden die je kent, breidt zich daarbij steeds verder uit. Je hoort het woord vaker in een gesprek voorbij komen, komt synoniemen tegen, ziet afbeeldingen passend bij dat woord. Deze natuurlijke manier van uitbreiden van je woordenschat wordt incidenteel leren genoemd. Via het incidenteel leren worden de meeste woorden geleerd. Hier staat het intentioneel leren tegenover. Je leert nieuwe woorden omdat die op school aan bod komen. Bijvoorbeeld de gebergte ´de Alpen´ in een aardrijkskundeles.

Bij het vergroten van de woordenschat van het kind is het belangrijk om het incidentele leren zoveel mogelijk te ondersteunen. Door het kijken naar Jeugdjournaal en het Klokhuis ontwikkelen kinderen een brede kennis over de wereld met bijbehorende woorden, dat maakt het makkelijker om nieuwe woorden te leren. Door het lezen van verhalen, informatieve boeken en strips komen kinderen in aanraking met veel afwisselende geschreven taal. Bij meertalige kinderen maakt een uitgebreide woordenschat in de moedertaal het makkelijker om nieuwe Nederlandse woorden te leren. Er hoeft dan alleen een Nederlandse benaming aan de betekenis gekoppeld te worden. Om deze reden is het van belang om in de thuistaal te blijven voorlezen, liedjes te luisteren of gesprekken te voeren. 

Op veel verschillende en leuke manieren kan er thuis op een laagdrempelige manier aan het vergroten van de woordenschat gewerkt worden. Hieronder staan een aantal voorbeelden per leeftijdscategorie die het vergroten van de woordenschat bevorderen. De logopedist voert deze activiteiten ook vaak uit in de behandeling of geeft hierover tips mee voor de taalstimulering thuis. 

Peuters 

• Pas veel taal toe in het dagelijks leven, bijvoorbeeld het benoemen van voorwerpen of handelingen van en met het kind. Dit kunnen voorwerpen in huis of buitenshuis zijn, handelingen tijdens een activiteit, het spelen met spelmateriaal, tijdens het boodschappen doen, ga zo maar door. Het is daarbij ook goed om het lidwoord erbij te benoemen. 
  Een voorbeeld is: samen naar het bos en herfstspullen verzamelen. Ga samen op zoek en benoem wat je ziet in het bos: de bladeren, de eikels, de kastanjes. Door samen bezig te zijn vindt er interactie tussen ouder en kind plaats en worden de woorden opgeslagen.
  
  
• Liedjes zingen en muziek maken is leuk en goed voor de ontwikkeling van het kind. Door het zingen van liedjes leert het kind nieuwe woorden en hoort het hoe zinnen zijn opgebouwd. Jonge kinderen vinden het herhalen van liedjes fijn, ze herkennen het en na verloop van tijd gaan ze proberen mee te zingen. Bovendien zorgt het samen zingen van een liedje voor plezier en een sterke verbinding met elkaar. 

Onderbouw 

• Het samen spelen van spelletjes als memory en kwartet. Bij deze spelletjes staat er vaak een thema centraal als ‘verkeer’ of ‘sporten’ en wordt er tijdens het spel de woorden meerdere keren herhaald. Uit onderzoekt blijkt dat nieuwe woorden pas blijven hangen als ze 7 keer voorbij zijn gekomen (gehoord, gezien, gelezen). 
• Voorlezen heeft een positief effect op de taalontwikkeling en woordenschat. Kinderen komen in contact met een ander soort woordenschat, aangezien de taal in boeken vaak anders is dan het dagelijks taalgebruik. Zo leren kinderen nieuwe woorden en complexere zinnen kennen. Daarbij is voorlezen een goede manier om leesplezier door te geven aan het kind. Als ze zien dat jij plezier hebt tijdens het voorlezen, is de kans groot dat ze dat enthousiasme overnemen. Laat jouw kind het boek kiezen, maak er een dagelijkse routine van en dat resulteert in een fijn ouder- kind moment.
  
  

Middenbouw 

• Gebruik maken van kinderwoordenboeken. Deze boeken zijn leuk om te bekijken en sluiten aan bij de ontwikkeling en belangstelling van kinderen. De woorden in de kinderwoordenboeken sluiten aan bij wat kinderen op een bepaald moment in hun schoolcarrière moeten kennen. 
• Leeskilometers maken: door 15 minuten per dag te lezen, leren kinderen er veel nieuwe woorden bij. Het is van belang dat het lezen niet als een ‘verplichting’ voelt, het moet leuk zijn om te doen. Ga samen naar de bibliotheek en laat je kind zelf een boek uitzoeken waar zijn/ haar interesse ligt. Een leuke toevoeging is de leesBINGO van Squla, waar allerlei grappige opdrachten in staan: ‘Lees 15 minuten… op de trap.’ ‘Lees 15 minuten… onder de dekens met een zaklamp’. Gedaan? Afvinken maar! 
  
  

Bovenbouw 

• Kijken naar informatieve televisieprogramma’s als Jeugdjournaal en Klokhuis. Door deze programma’s wordt de kennis over de wereld uitgebreid en de woordkennis daarbij verbreed. Kinderen leren wat er op dat moment in de wereld speelt. 
• Speel ’30 seconds’ of ‘het spel met de hoed’. Dit zijn leuke spellen in teamverband, waarbij het uitleggen van woorden centraal staan. 
• Het lezen van de kinderkrant de Kidsweek of andere educatieve tijdschriften passend bij de interesse van het kind. Denk daarbij aan ‘Ranger Junior’ van het Wereldnatuurfonds. Ook lezen van strips of moppenboekjes bevorderen de taalontwikkeling en woordenschat van het kind.
  
  

Hieronder zijn handige sites toegevoegd waar ook uitgelegd staat waarom het vergroten van woordenschat belangrijk is en uitgebreide tips voor een taalrijke omgeving thuis: 

• Zo vergroot je de woordenschat van jouw kind: 6 handige tips voor ouders (squla.nl) 
• Woordenschat van je kind vergroten, hoe doe je dat? (wijzeroverdebasisschool.nl) 
• Spelletjes groep 2: woordenschat uitbreiden met 9 leerzame spellen (wijzeroverdebasisschool.nl) 

Twijfel je over de woordenschat van je kind of heb je vragen over het uitbreiden van de woordenschat, neem gerust contact op met de praktijk voor meer informatie.