Wat is meertaligheid?

We spreken van meertaligheid wanneer kinderen tijdens hun ontwikkeling in aanraking komen met twee of meer talen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan ouders met verschillende moedertalen of kinderen van anderstalige ouders die thuis een andere taal aangeboden krijgen dan op school. De meertaligheid bij kinderen wordt in grote lijnen bepaald door drie kringen: het thuismilieu van het kind (ouders, grootouders, oppas), schoolmilieu (school, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf) en de geografische omgeving (dorp, stad, land).

In het boek ‘de taalontwikkeling van het kind’ is de definitie van meertaligheid als volgt: ‘Tweetalig is een kind dat zich regelmatig en met gemak van twee talen kan bedienen in zijn dagelijkse leefwereld, op een manier die past bij zijn leeftijd.’.

Er zijn verschillende soorten meertaligheid

- Simultane meertaligheid
Het kind leert vanaf de geboorte of een heel jonge leeftijd twee talen tegelijk. Bij simultane meertaligheid worden de talen (enigszins) gelijkwaardig aangeboden, doordat ouders beide talen evenveel aanbieden en spreken. Daardoor kunnen beide talen zich normaal ontwikkelen. Er worden dan twee (of meer) taalsystemen gemaakt en een kind heeft dus eigenlijk twee moedertalen.

Kinderen jonger dan drie jaar kunnen meerdere talen vlot aanleren. Bij deze kinderen is het belangrijk dat ze worden ondergedompeld in de meerdere talen. Bijvoorbeeld door prentenboeken, filmpjes en spelmateriaal. Ze bereiken hun mijlpalen (eerste woordjes, eerste zinnen) even snel als eentalige kinderen en leren de talen op moedertaalniveau te beheersen.

Echter komt in de praktijk vaak voor dat één taal, die frequenter wordt aangeboden of die ook de taal van de bredere omgeving is, min of meer dominant is. Het kind vordert met de dominante taal dan sneller en de andere taal blijft lange tijd onaf. Dit kan tot problemen leiden wanneer een schooltaal niet de dominante, maar de minder gesproken taal is.

- Sequentiële meertaligheid

Het kind leert vanaf de geboorte de moedertaal en na een aantal jaar een tweede taal, bijvoorbeeld het Nederlands. Voor het succes van het leren van een tweede taal is het belangrijk dat zowel de moedertaal als de te leren tweede taal positief gewaardeerd wordt. Het is gunstig voor het kind als het zo vroeg mogelijk in aanmerking komt met de tweede taal. Bijvoorbeeld door op een jonge leeftijd naar de peuterspeelzaal te gaan en daar veel en correct Nederlands aangeboden te krijgen. Het Nederlands wordt dan als ware ´op de eerste taal gebouwd´. De grens tussen de simultane en de sequentiële meertaligheid wordt vaak bij drie jaar getrokken, omdat dan de basis voor de taalontwikkeling is gelegd.

Logopedie bij meertaligheid
Er bestaat nog de opvatting dat meertalige kinderen hun moedertaal moeten vergeten als ze naar de peuterspeelzaal of het basisonderwijs gaan. Het is af te raden om thuis alleen in het Nederlands te praten. Een ouder die zelf matig Nederlands spreekt kan de Nederlandse taal onvoldoende aan een kind leren.

Wat erg belangrijk is, is het vroegtijdig signaleren van de taalproblemen in de voor- en vroegschoolse periode en begeleiding van kinderen en hun omgeving. Dit bevordert de taalontwikkeling en verbetert de kansen van deze kinderen.

Werking logopedie
Tijdens het intakegesprek wordt de hulpvraag uitgevraagd en de gehele taalontwikkeling van het kind in kaart gebracht. Ook de moedertaal door middel van een vragenlijst (anamnese meertaligheid). Wanneer uit het intakegesprek blijkt dat er vermoedelijk in beide talen een probleem is, zal de logopedist de taalontwikkeling gaan onderzoeken zover als dit mogelijk is. Na het onderzoek besluit de logopedist of logopedische behandeling geïndiceerd is of niet. Om een diagnose te stellen moet de logopedist een onderscheid maken tussen een taalachterstand en een (vermoedelijke) taalontwikkelingsstoornis.

- Taalachterstand: Doordat een kind onvoldoende taalaanbod vanuit de omgeving heeft gehad, heeft het geen kans gehad om een van de talen voldoende te verwerven. Er is dan sprake van een blootstellingsachterstand. De logopedist kan ouders en leerkrachten adviezen en handvaten geven om de taalontwikkeling in één of beide talen te stimuleren. Bijvoorbeeld door thuis voor te lezen en filmpjes in een bepaalde taal te kijken.

- (Vermoedelijke) taalontwikkelingsstoornis: Ondanks dat het kind vanuit de omgeving voldoende taalaanbod heeft gehad, is de taal niet voldoende ontwikkeld. Dit uit zich in problemen in zowel de moedertaal als de tweede taal. De rol van ouders bij het aantonen van de problemen in de moedertaal is erg van belang.

In de behandelingen wordt er gewerkt aan verschillende aspecten van de taalontwikkeling, passend bij de hulpvraag, bevindingen uit de onderzoeken en de leeftijd van het kind. Bij jonge kinderen is het belangrijk dat er aangesloten wordt op de thema’s van de peuterspeelzaal of basisonderwijs, zodat er veel herhaling plaatsvindt. Deze herhaling kan ook bij de oudere kinderen plaatsvinden, door bijvoorbeeld een begrijpend lezen tekst en besproken definities van woorden uit de klas te herhalen.

Mochten er vragen zijn over de (meertalige) taalontwikkeling van je kind, neem gerust contact op met onze praktijk!